DERİN VEN TROMBOZU

• Derin Ven Trombozu Nedir?

  
  
  Derin ven trombozu ya da DVT vücudunuzdaki derin bir vende oluşan kan pıhtısıdır. Kan koyulaştığında ya da bir araya toplandığında kan pıhtıları ortaya çıkar. Derin ven kan pıhtılarının çoğu alt bacak ya da uylukta ortaya çıkar. Vücudun başka bölümlerinde de ortaya çıkabilir.
   
  Derin bir toplardamardaki kan pıhtısı parçalanabilir ve kan dolaşımı ile ilerleyebilir. Bu gevşek pıhtıya emboli adı verilir.
  
  Pıhtı akciğerlere gidip kan akımını engellediğinde, bu durum pulmoner embolizm olarak adlandırılır. PE çok ciddi bir durumdur. Akciğerlerde ve vücudun diğer organlarında hasara yol açabilir ve ölüme neden olabilir.Uyluktaki kan pıhtıları, alt bacak ya da vücudun diğer bölümlerindekine göre daha fazla parçalanır ve pulmoner embolizme neden olur.
   
  Kan pıhtıları deri yüzeyine daha yakın toplardamarlarda da oluşabilir. Bununla birlikte, bu pıhtılar parçalanmaz ve pulmoner embolizme neden olmaz.
   
   
  Derin Ven Trombozunun Diğer İsimleri
  -Bacaklarda kan pıhtısı.
  -Venöz tromboz.
  -Venöz tromboembolizm (VTE). Bu terim hem derin ven trombozu ve pulmoner embolizm için kullanılır.
  
  
  

• Derin Ven Trombozunun Nedenleri Nelerdir?

  
  
  Vücudunuzdaki derin toplardamarlarda kan pıhtıları oluşabilir, eğer:
  
  -Bir toplardamarın iç yüzünde hasar ortaya çıkarsa. Bu hasar fiziksel, kimyasal ya da biyolojik faktörlerin neden olduğu yaralanmalardan oluşabilir. Bu faktörler cerrahi, ciddi yaralanma, inflamasyon ve bir bağışıklık yanıtını içerir.
  
  -Kan akımı ağır ya da yavaştır. Hareketsizlik kan akımının ağırlaşmasına ya da yavaşlamasına neden olabilir. Bu durum hasta olup uzun süre yatakta kaldıysanız ya da uzun süre yolculuk ettiyseniz ameliyat sonrası ortaya çıkabilir.
  
  -Kanınız koyulaşabilir ya da normalden daha kolay pıhtılaşabilir. Bazı kalıtsal durumlar (faktör V Leiden gibi) kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir. Bu durum hormon tedavisi ya da doğum kontrol hapları gibi tedavilerle de söz konudur.
  
  
  Derin Ven Trombozu için Kimler Risk Altındadır?
  
  Çeşitli faktörler derin ven trombozu (DVT) riskinizi artırır. Bunların bazıları:
  
  -DVT öyküsü.
  
  -Kanınızı koyulaştıran ya da normalden daha kolay pıhtılaşmasını sağlayan bozukluklar ya da faktörler. Bazı kalıtsal kan bozuklukları (faktör V Leiden gibi) bunu yapar. Bu durum hormon tedavisi ya da doğum kontrol hapları gibi tedavilerle de söz konudur. 
  
  -Ameliyat, kırık bir kemik ya da diğer travmalarla derin bir venin yaralanması. 
  
  -Hareketsizlik nedeniyle derin bir vende kan akımının yavaşlaması. Bu durum hasta olup uzun süre yatakta kaldıysanız ya da uzun süre yolculuk ettiyseniz ameliyat sonrası ortaya çıkabilir. 
  
  -Gebelik ve doğumdan sonra ilk 6 hafta. 
  
  -Yakın zamanda uygulanmış ya da sürmekte olan kanser tedavisi. 
  
  -Bir santral venöz kateter. Bu tıbbi tedavilerin kan dolaşımına kolay erişimini sağlamak için bir toplardamara yerleştirilen bir tüptür. 
  
  -60 yaşından büyük olmak (bununla birlikte DVT her yaşta ortaya çıkabilir). 
  
  -Kilolu ya da obez olmak.
  
  
  Yukarıda listelenen risk faktörlerinden birden fazlasına sahipseniz DVT riskiniz artar.
  
   
  

• Derin Ven Trombozunun Belirti ve Semptomları Nelerdir?

  
  
  Derin ven trombozunun (DVT) belirti ve semptomları derin ven trombozunun kendisi ya da pulmoner embolizm (PE) ile ilişkili olabilir. Her iki durumun belirti ve semptomlarına sahipseniz, hemen doktorunuz ile görüşünüz. Hem DVT hem de PE, tedavi edilmediğinde ciddi ve yaşamı tehdit etme potansiyeli olan komplikasyonlara neden olabilir.
   
  Derin Ven Trombozu
  DVT hastalarının yalnızca yarısında belirti ya da semptom bulunur. Bu belirti ve semptomlar derin ven pıhtısından etkilenen bacakta ortaya çıkar. Bunların bazıları:
  • Bacakta ya da bacaktaki toplardamar boyunca şişlik
  • Bacakta yalnızca ta ya da yürürken hissedilen ağrı ya da hassasiyet
  • Bacağın şiş ya da ağrılı bölümünde sıcaklık artışı
  • Bacakta kızarma ya da renk değişikliği
  Pulmoner Embolizm
  Bazı kişiler PE belirti ve semptomları ortaya çıkana dek kendilerine derin ven trombozu olduğunu bilmez. PE belirti ve semptomları:
  • Açıklanamaz nefes darlığı
  • Derin solunumda ağrı
  • Kanlı öksürük
  Hızlı solunum ve hızlı kalp atımı da PE belirtisi olabilir.
  
   
  

• Derin Ven Trombozu Tanısı Nasıl Konulur?

  
  
  Doktorunuz tıbbi öykünüz, fizik muayene ve test sonuçlarına göre derin ven trombozu (DVT) tanısı koyacaktır. Risk faktörlerinizi saptayacak ve semptomlarınızın diğer nedenlerini dışlayacaktır.
   
  Tıbbi Öykü
  
  Tıbbi öykünüzü öğrenmek için doktorunuz aşağıdakileri sorabilir:
  
  - Genel sağlığınız .
  
  -Aldığınız tüm reçeteli ilaçlar
  
  -Yakında geçirdiğiniz ameliyat ya da yaralanmalar
  
  -Kanser tedavisi görüp görmediğiniz
   
  Fizik Muayene
  
  Fizik muayene sırasında doktorunuz DVT belirtileri açısından bacaklarınızı kontrol edecektir. Kan basıncınızı, kalp ve akciğerlerinizi de kontrol edecektir.
   
  Tanı Testleri
  
  Doktorunuz DVT olup olmadığınızı araştırmak için testler önerebilir. DVT tanısında en yaygın olarak kullanılan testler:
   
  -Ultrason. Derin ven kanı pıhtılarının tanısında en yaygın kullanılan testtir. Ultrason etkilenen bacaktaki atardamar ve toplardamarlardaki kan akımının resimlerinin elde edilmesi için ses dalgalarını kullanır.
  
  -A D-dimer testi. Bu test kanda, kan pıhtısı çözünürken salınan bir maddeyi ölçer. Test bu maddenin düzeyinin yüksek olduğunu gösterirse, bir derin ven kan pıhtısına sahip olabilirsiniz. Testiniz normal ve risk faktörünüz az ise, DVT olasılığı düşüktür.
  
  -Venografi. Ultrason net bir tanı sağlamazsa, bu test kullanılır. Bir toplardamara boya enjekte edilir ve daha sonra bacağın x-ray incelemesi yapılır. Boya toplardamarın x-ray ile görülmesini sağlar. X- ray toplardamardaki kan akımının yavaş olup olmadığını gösterecektir. Bu bir kan pıhtısı gösterebilir.
  
  
  DVT tanısında daha az yaygın olarak kullanılan diğer testler manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramasıdır. Bu testler organ ve dokularınızın resminin elde edilmesini sağlar.
   
  DVT nedeni olarak bir kalıtsal kan pıhtılaşma bozukluğunuz olup olmadığının kontrol edilmesi için kan testleri yaptırmanız gerekebilir. Bu testler başka bir nedene bağlı olmayan tekrarlayan kan pıhtılarınız varsa ya da karaciğer, böbrek ya da beyindeki toplardamarlar gibi sıra dışı yerleşimli bir kan pıhtısı geliştiyse gerekebilir.
   
  Doktorunuz sizde pulmoner embolizm (PE) olduğunu düşünürse, akciğer ventilasyon perfüzyon taraması (VQ taraması) gibi başka testler önerebilir. Akciğer VQ taraması, tüm akciğer alanlarında oksijen ve kan dolaşımının kontrolü için radyoaktif bir materyal kullanır.
  
   
  

• Derin Ven Trombozu Nasıl Tedavi Edilir?

  
  
  Derin ven trombozu (DVT) ilaçlar ile diğer araç ve terapilerle tedavi edilir. DVT tedavisinin temel hedefleri:
   
  -Kan pıhtısının büyümesinin durdurulması
  -Kan pıhtısının parçalanması ve akciğerlerinize taşınmasının önlenmesi
  -Başka bir kan pıhtısı oluşma olasılığının azaltılması
   
  İlaçlar
  
  DVT önlenmesi ve tedavisinde kullanılan ilaçlar aşağıdadır.
   
  AntikoagülanlarAntikoagülanlar DVT tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlardır. Kan sulandırıcı olarak da bilinirler.
   
  Bu ilaçlar kanınızın pıhtılaşma yeteneğini azaltır. Mevcut kan pıhtılarının büyümesini de durdurur. Bununla birlikte, kan sulandırıcılar oluşmuş pıhtıları parçalayamaz. (Vücut kan pıhtılarının çoğunu zaman içinde çözdürür.)
   
  Kan sulandırıcılar hap olarak, deri altına enjeksiyon olarak ya da toplardamar içine yerleştirilmiş bir iğne ya da tüp aracılığıyla (intravenöz ya da IV enjeksiyon adı verilir) uygulanır.
  Varfarin ve heparin DVT tedavisinde kullanılan iki kan sulandırıcıdır. Varfarin hap olarak verilir. (Heparin enjeksiyon ya da bir IV tüp ile verilir. Heparinin farklı tipleri vardır. Doktorunuz seçenekleri size anlatacaktır.)
   
  Doktorunuz sizi aynı zamanda hem heparin hem de varfarin ile tedavi edebilir. Heparin çabuk etki gösterir. Varfarinin etki göstermesi için 2-3 gün geçmesi gerekir. Varfarin etki göstermeye başlayınca heparin kesilir.
   
  Varfarin gebelik sırasında tehlikeli olduğundan, gebe kadınlar genellikle yalnızca heparin ile tedavi edilir.
   
  Kan sulandırıcılar ile yapılan DVT tedavisi genellikle 3-6 ay sürer. Aşağıdaki durumlar tedavi süresini değiştirebilir.
   
  -Kan pıhtısı kısa süreli risk ardından ortaya çıktığında (örneğin, ameliyat), tedaviniz daha kısa sürebilir.
  -Daha önce kan pıhtısı olduysa, tedaviniz daha uzun sürebilir.
  -Kanser gibi bazı belli hastalıklarınız varsa, kan sulandırıcıları hastalığınız süresince almanız gerekebilir.
   
  Kan sulandırıcıların en yaygın görülen yan etkisi kanamadır. Bu durum ilaç kanınızı çok fazla sulandırdığında ortaya çıkar. Bu yan etki yaşamı tehdit edebilir.
   
  Bazen, iç kanama (vücudunuzun içinde) olabilir. Kan sulandırıcı ile tedavi edilen kişiler genellikle kanlarının pıhtılaşma yeteneğinin ölçülmesi için kan testleri  yaptırır. Bu kan testleri PT ve PTT testleri olarak adlandırılır.
   
  Bu testler doktorun uygun miktarda ilaç aldığınızdan emin olmasını da sağlar. Kolay berelenme ya da kanamanız varsa, hemen doktorunuzu arayınız. Bunlar ilaçlarınızın kanınızı çok fazla sulandırmasının belirtileri olabilir.
   
  Trombin İnhibitörleriBu ilaçlar kan pıhtılaşma süreci ile etkileşime girer. Heparin kullanamayan kişilerde kan pıhtılarının tedavisinde kullanılır.
   
  Trombolitikler
  Bu ilaçlar bir kan pıhtısının hızla çözünmesi için verilir. Şiddetli semptomlara neden olan büyük kan pıhtılarını tedavi etmek için kullanılır.
  Trombolitikler ani kanamaya neden olabildiğinden yalnızca yaşamı tehdit eden durumlarda kullanılır.
   
  Diğer Tedavi Tipleri
  
  Vena Kava Filtresi
  Vena kava filtresi, kan sulandırıcı alamadığınızda ya da kan sulandırıcı almanıza karşın kan pıhtısı geliştirmeniz durumunda kullanılır.
  Bu filtre vena kava adı verilen büyük bir toplardamara yerleştirilir. Filtre bir toplardamarda parçalanan kan pıhtılarını akciğer gitmeden önce yakalar. Bu pulmoner embolizmi önler. Bununla birlikte, yeni kan pıhtısı oluşumu durdurmaz.
  
  Dereceli Sıkıştırma Çorapları
  Bu çoraplar bacağınızda kan pıhtısı geliştikten sonra ortaya çıkabilecek şişliği azaltabilir. Dereceli sıkıştırma çorapları, ayak kavisinden dizin üzerine ya da altına dek olmak üzere bacaklara geçirilir.
   
  Bu çoraplar bilekte sıkı olup bacağa doğru çıktıkça gevşer. Bu çoraplar bacakta hafif bir basınç oluşturur. Bu basınç kanın göllenmesini ve pıhtılaşmasını önler.
  Üç tip sıkıştırma çorabı mevcuttur. Bir tipi destek taytıdır. Bunlar en düşük basınç uygulayanlardır.
  İkinci tipi, reçetesiz sıkıştırma çoraplarıdır. Bunlar destek taytına göre biraz daha fazla basınç uygular. Reçetesiz sıkıştırma çorapları medikal cihaz mağazalarında ve eczanede satılır.
  Reçeteli sıkıştırma çorapları üçüncü tip sıkıştırma çoraplarıdır. Bu çoraplar en fazla basıncı uygular. Bunlar da medikal cihaz mağazalarında ve eczanelerde satılır. Bununla birlikte, bunları alırken mağazada bu konuda eğitilmiş bir kişi yardımıyla denemeniz gerekir.
  Doktorunuz ile sıkıştırma çoraplarını ne kadar süre giyeceğinizi konuşunuz.
   
  Derin Ven Trombozu Nasıl Önlenebilir?
  
  Derin ven trombozunu (DVT) önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz.
   
  DVT ya da pulmoner embolizm (PE) riskiniz varsa, durumu aşağıdaki önlemlerle önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
  -Doktorunuza düzenli kontrol için giderek.
  -Tüm ilaçları doktorunuzun önerdiği gibi alarak.
  -Ameliyat ya da hastalık sonrasında olabildiğince çabuk yataktan çıkarak ve hareket ederek. Bu kan pıhtısı geliştirme riskinizi azaltır.
  -Uzun seyahatlerde alt bacak kaslarınıza egzersiz yaptırarak. Bu kan pıhtısı oluşumunun önlenmesine yardımcı olur.
   
  Önceden DVT ya da PE geçirdiyseniz, aşağıdaki önlemlerle gelecekte kan pıhtısı geliştirmeyi önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
   
  -Doktorunuzun kan pıhtısını önlemek ya da tedavi etmek için önerdiği tüm ilaçları alarak.
  -Test ve tedaviler için doktorunuzun önerilerini uygulayarak.
  -Bacaklarınızda DVT nedenli şişlikleri önlemek için doktorunuzun yönlendirmesi doğrultusunda sıkıştırma çoraplarını kullanarak.
   
  Yolculuk İpuçları
  Kısa yolculuklarda DVT geliştirme riskiniz düşüktür. 4 saatten uzun yolculuklarda ya da diğer DVT risklerine sahip olduğunuzda risk artar.
  Uzun yolculuklarda aşağıdakiler yardımcı olabilir:
   
  -Otobüs, tren ya da uçakta koridorda aşağı yukarı yürümek. Araba ile yolculukta her saat arabayı durdurup dolaşmak.
  -Baldırlarınızda kan akımını desteklemek için bacaklarınızı hareket ettirmek ve ayaklarınızı esnetip germek.
  -Gevşek ve rahat çoraplar giymek.
  -Çok sıvı alın ve alkolden kaçının.
   
  DVT riskiniz yüksek ise, doktorunuz yolculukta sıkıştırma çorabı giymenizi ya da yolculuk öncesi bir kan sulandırıcı almanızı önerebilir.
  
   
  

• Derin Ven Trombozu ile Yaşamak

  
  
  Derin ven kan pıhtısı durumu geçirdiyseniz, bir diğeri için daha fazla riskiniz vardır. Tedavi sırasında ve sonrasında aşağıdakiler önemlidir:
  -Derin ven trombozunu (DVT) önlemek için önlemler alınız. ("Derin Ven Trombozu Nasıl Önlenebilir?" maddesine bakınız.)
  -DVT belirti ve semptomları açısından bacaklarınızı kontrol ediniz. Bunlar şiş bölgeler, ağrı ve hassasiyet, şiş ya da ağrılı bölgelerde sıcaklık artışı ya da bacak derisinde kızarıklık ya da renk değişikliğidir.
  -DVT ya da PE belirti ya da semptomlarına sahipseniz, hemen doktorunuzu arayınız.
  
   
  Sürekli Sağlık Hizmeti Gereksinimleri
  DVT tedavisinde kanınızı sulandıran ve kan pıhtılarının önleyen ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar kanınızı çok fazla sulandırabilir ve kanamaya (bazen vücudunuzun içinde) neden olabilir. Bu yan etki yaşamı tehdit edebilir.
   
  Kanama sindirim sistemi ya da beyinde ortaya çıkabilir. Sindirim sistemi kanamasının belirti ve semptomları:
   
  -Parlak kırmızı ya da kahve telvesi görünümünde kusmuk
  -Parlak kırmızı ya da siyah, katran rengi gaita
  -Karnınızda ağrı
   
  Beyin kanamasının belirti ve semptomları:
   
  -Başınızda şiddetli ağrı
  -Görmenizde ani değişiklikler
  -Kol ve bacaklarınızda ani hareket kaybı
  -Bellek kaybı ya da konfüzyon
   
  Bu belirti ve semptomlardan herhangi biri varsa, hemen tedavi olunuz.
   
  Bir düşme ya da yaralanma sonrasında çok fazla kanamanız olduysa, hemen tedavi olmalısınız. Bu DVT ilaçlarınızın kanınızı çok fazla sulandırmasının bir belirtisi olabilir.
   
  DVT ilaçlarınız dışında herhangi bir ilaç almadan önce doktorunuz ile konuşunuz. Bunlar reçetesiz satılan ilaçları da içerir. Örneğin aspirin de kanınızı sulandırabilir. Kan sulandıran iki ilacı birlikte kullanmanız kanama riskinizi artırabilir.
   
  Bu ilaçları diyetinizin nasıl etkilediğini doktorunuza sorunuz. K vitamini içeren gıdalar varfarinin (DVT tedavisinde kullanılan bir kan sulandırıcı ilaç) etki mekanizmasını değiştirebilir. K vitamini yeşil, yapraklı sebzeler ile kanola ve soya fasulyesi yağı gibi bazı yağlarda bulunur. Doktorunuz dengeli ve sağlıklı bir diyet planlamanıza yardımcı olabilir.
   
  Alkolün ilaçlarınızı etkileyip etkilemediğini doktorunuz ile görüşünüz. Doktorunuz ne kadar alkol almanızın güvenli olacağını söyleyebilir.